Łąkotki są strukturami kluczowymi dla sprawności kolana – największego stawu w organizmie człowieka. Jego prawidłowe funkcjonowanie jest warunkiem naszej codziennej aktywności i sprawności. Niestety, duża złożoność, szeroki zakres ruchów oraz powtarzające się przeciążenia predysponują ten staw do częstych i uciążliwych uszkodzeń.
Uraz łąkotki jest najczęstszą przyczyną niedomogi stawu kolanowego. Z tego powodu warto wiedzieć nieco więcej o tych ważnych strukturach. W tym artykule poznasz najważniejsze informacje o anatomii, funkcjach, uszkodzeniach oraz metodach leczenia łąkotek. Zapraszam do lektury!
Łąkotki – budowa i anatomia
Łąkotki są strukturami chrzęstnymi, zbudowanymi w 65-75% z wody. Resztę składu stanowią sieci włókien kolagenowych, glikoproteiny oraz stosunkowo nieliczne komórki chrzęstne.
Zdrowe kolano stabilizowane jest przez dwie łąkotki – przyśrodkową i boczną. Patrząc na nie od góry zobaczymy, że mają one kształt litery C, z tym że boczna jest nieco większa i bardziej „zamknięta”. W przekroju poprzecznym łąkotka ma kształt zbliżony do trójkąta, którego podstawa kieruje się na zewnątrz stawu. Schematy budowy łąkotek możesz zobaczyć na zdjęciach poniżej.
Łąkotki są połączone ze sobą i innymi strukturami kolana przez liczne więzadła. Miejscami przyczepów tych więzadeł są rogi przednie, tylne oraz obwód zewnętrzny łąkotek. Z drugiej strony, powierzchnia udowa, piszczelowa oraz stawowy brzeg łąkotek pozostają wolne i tworzą powierzchnie ślizgowe dla chrząstek kości udowej i piszczelowej.
Kluczowym dla funkcji i możliwości regeneracji łąkotek jest ich ukrwienie. Naczynia krwionośne wnikają do łąkotki jedynie od jej strony bocznej, dlatego nie dochodzą do najbardziej wewnętrznych brzegów stawowych. W zależności od zaopatrzenia w krew możemy wyróżnić trzy strefy:
- czerwono-czerwoną – dobrze ukrwioną i z możliwością samoistnej naprawy uszkodzeń
- czerwono-białą – z ograniczonym dopływem krwi i niskim potencjałem do gojenia
- biało-białą – pozbawioną naczyń krwionośnych oraz bez możliwości regeneracji
Łąkotki - najważniejsze funkcje
Budowa, kształt oraz sposób umocowania łąkotek w kolanie są uwarunkowane ich licznymi funkcjami. Najważniejszą funkcją łąkotek jest udział w przenoszeniu ciężaru ciała z kości udowej na kość piszczelową. Mimo swoich niewielkich rozmiarów łąkotki przenoszą około 50% ciężaru ciała w wyproście kolana i aż do 85% w jego zgięciu! Dzięki swojej elastyczności łąkotki działają jednocześnie jako amortyzatory wstrząsów, dzięki czemu chronią chrząstki stawowe przed uszkodzeniami.
Patrząc na kształt końców stawowych kości udowej i piszczelowej łatwo dojść do wniosku, że nie są one do siebie zbyt dokładnie dopasowane. Ba! Powierzchnia styku dodatkowo zmniejsza się w trakcie zginania kolana. Łąkotki, poprzez swój kształt, zwiększają pole kontaktu między kośćmi, przez co stają się bardzo ważnymi stabilizatorami kolana, współpracując w tej funkcji z torebką stawową i licznymi więzadłami.
Jeszcze jedną funkcją, o której warto wspomnieć jest udział w równomiernym rozprowadzaniu płynu stawowego w obrębie kolana. Dzięki braku umocowania od strony stawowej łąkotki pełnią ważną rolę w cyrkulacji płynu i zapewniają dokładne „smarowanie” powierzchni stawowych.
Uszkodzenia łąkotek
Uszkodzenia łąkotek są bardzo powszechnymi urazami, wydatnie ograniczającymi wydolność i codzienną aktywność. Szczególnie narażone są dwie grupy osób – ludzie młodzi regularnie uprawiający sport oraz pacjenci starsi, u których uszkodzenia wiążą się ze zmianami zwyrodnieniowymi.
Diagnostyka uszkodzeń w pierwszej kolejności opiera się na wywiadzie i badaniu przedmiotowym. Pacjenci najczęściej zgłaszają ból po stronie bocznej lub przyśrodkowej kolana z okresowymi obrzękami, uczuciem przeskakiwania oraz blokowania kolana. Czasami powodem zgłoszenia się do ortopedy jest uczucie niestabilności i „uciekania” (z angielskiego „giving way”) kończyny. Lekarz przeprowadzając badanie kolana może wykonać od jednego do kilku testów ukierunkowanych na urazy łąkotek – przebieg tych testów możesz zobaczyć poniżej.
Pozytywny wynik testów w badaniu fizykalnym skłania najczęściej do wykonania dodatkowej diagnostyki obrazowej. Obraz RTG jest najczęściej prawidłowy. Najbardziej czułym badaniem (choć charakteryzującym się też największym odsetkiem wyników fałszywie pozytywnych) jest rezonans magnetyczny. Wiele prac podkreśla też pozytywną rolę USG, choć wynik tego badania w dużej mierze zależy od umiejętności i doświadczenia badającego. O wadach i zaletach każdego z badań obrazowych możesz przeczytać tutaj.
Łąkotki – leczenie uszkodzeń
Uszkodzenia łąkotek są najczęstszymi wskazaniami do operacji w zakresie kolana. Nie oznacza to jednak, że każdy defekt należy leczyć zabiegowo. Wybór terapii zależy od wielu zmiennych, takich jak codzienna aktywność pacjenta, jego oczekiwania oraz obecność innych uszkodzeń lub zmian zwyrodnieniowych struktur kolana. W wielu przypadkach odpoczynek, leki przeciwbólowe i rehabilitacja mogą być równie skuteczne co zabieg operacyjny.
Jeżeli wykryto u ciebie uszkodzenie łąkotki o możliwych metodach leczenia dowiesz się u swojego lekarza.
Dobrze, że jesteś!
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej, zajrzyj do innych artykułów i odwiedź moją stronę na Facebooku albo Instagramie