Starzenie się społeczeństwa jest dużym wyzwaniem dla medycyny. Ortopedia nie jest tutaj wyjątkiem. Choroby narządu ruchu są uznawane za najczęstszą przyczynę trwałej niepełnosprawności osób w podeszłym wieku. Schorzenia te są związane głównie ze zmianami zwyrodnieniowymi i ograniczeniem ruchomości stawów. Innym częstym problemem są złamania patologiczne spowodowane przez spadek gęstości kośćca – osteoporozę.
Sama w sobie, osteoporoza nie powoduje dolegliwości bólowych, a złamanie może być jej pierwszym objawem. Statystyki są bezlitosne. Około 50% kobiet i 30% mężczyzn dozna co najmniej jednego złamania osteoporotycznego (niskoenergetycznego). Wśród tych złamań istotny odsetek będą stanowiły osteoporotyczne złamania kręgosłupa. Choć u lwiej części chorych nie będą się one wiązać z ubytkami neurologicznymi, to mogą istotnie obniżyć jakość życia i codzienną aktywność.
A więc czym dokładnie są osteoporotyczne (kompresyjne) złamania kręgosłupa? Jak im zapobiegać? I jak wygląda leczenie, kiedy już wystąpią? O tym przeczytacie w dzisiejszym artykule.
Osteoporotyczne złamania kręgosłupa - objawy i diagnostyka
Diagnostyka osteoporotycznych złamań kręgosłupa, może nastręczać licznych trudności. Ten typ złamań występuje głównie u osób w podeszłym wieku, u których anatomia szkieletu jest zmieniona przez liczne zmiany zwyrodnieniowe. Skutkuje to niejednoznacznością objawów klinicznych i utrudnia interpretację wyników badań obrazowych.
Podstawowym objawem z jakim zgłaszają się pacjenci to nagły, ostry ból kręgosłupa (mogący utrudniać oddychanie) poprzedzony uczuciem „chrupnięcia” w plecach. Pojawienie się bólu może ale nie musi być poprzedzone aktywnością fizyczną. W typowych przypadkach dolegliwości zmniejszają się wraz z upływem czasu, przez co pacjenci nie zawsze szukają pomocy lekarskiej. Utrzymujący się ból kręgosłupa, szczególnie w połączeniu z objawami rwy kulszowej, utykaniem, zaburzeniami czucia, osłabieniem siły mięśniowej lub zaburzeniami funkcji fizjologicznych (oddawania moczu lub stolca) nasuwa podejrzenie niestabilności kręgosłupa spowodowanej lub nasilonej przez złamanie.
Badanie fizykalne pacjenta jest obowiązkowym elementem każdej porady. Dokładnie przeprowadzone, może ono dostarczyć lekarzowi istotnych informacji na temat ogólnego i miejscowego stanu chorego. W przypadkach urazów kręgosłupa konieczne jest wykonanie badania neurologicznego, pozwalającego na wykrycie ewentualnych uszkodzeń rdzenia kręgowego lub korzeni nerwowych. Niestety, badanie fizykalne jest trudne w interpretacji, bo nie zawsze możliwe jest odróżnienie zmian ostrych od przewlekłych.
Aby ułatwić i ustandaryzować diagnostykę wprowadzono wiele schematów badania. Jedym z najpopularniejszych i najłatwiejszych w wykorzystaniu jest skala ASIA.
Skala ASIA
Badania obrazowe pełnią istotną rolę w diagnostyce kompresyjnych złamań kręgosłupa. Badaniem z wyboru pozostaje standardowe zdjęcie rentgenowskie wykonane w pozycji stojącej – dostarcza ono ważnych informacji na temat wyglądu (morfologii) złamania oraz pozwala na ocenę stabilności kolumny kręgosłupa. Przy ocenie obrazu RTG bardzo pomocne może się okazać porównanie z wcześniejszymi zdjęciami, jeśli takie były wykonane.
Jeżeli rentgen nie dostarczy wszystkich wymaganych informacji, z pomocą przychodzą bardziej zaawansowane metody. Tomografia komputerowa (CT) pozwala na dokładną ocenę anatomii złamanego kręgu w różnych płaszczyznach oraz na ocenę stopnia zniszczenia tkanki kostnej. Rezonans magnetyczny (MRI) umożliwia dokładną ocenę struktur nerwowych oraz szerokości kanału kręgowego. Obrazy MRI pełnią istotną rolę w różnicowaniu złamań – pomagają odróżnić nowe złamanie od przebytego w przeszłości oraz pełnią istotną rolę w wykrywaniu złamań nowotworowych.
RTG
Tomografia komputerowa
Rezonans magnetyczny
Osteoporotyczne złamania kręgosłupa - leczenie
Około 2/3 złamań kręgosłupa spowodowanych przez osteoporozę przebiega bezobjawowo – nie są one wykrywane i leczone. Spośród pozostałych pacjentów większość wymaga leczenia ambulatoryjnego. Jedynie 10% chorych wymaga hospitalizacji a jeszcze mniej operacji.
Leczenie nieoperacyjne osteoporotycznego złamania kręgosłupa rozpoczyna się kilkudniowego odpoczynku w łóżku oraz odpowiednio dobranej terapii przeciwbólowej. Niektóre źródła polecają zastosowanie gorsetu, jednak może on znacznie obniżyć jakość życia a wyniki leczenia gorsetowego są wątpliwe. We wczesnym okresie po złamaniu konieczne są dość częste kontrole rentgenowskie co pozwala na monitorowanie stanu kręgosłupa.
Jeżeli u pacjenta utrzymują się silne dolegliwości bólowe, występują ubytki neurologiczne lub pogłębia się deformacja kręgosłupa, należy rozważyć operację. W zależności od obrazu złamania możliwe jest zastosowanie metod małoinwazyjnych lub otwartych technik chirurgicznych. Ze względu na mnogość dostępnych technik, różnorodność typów złamań, choroby towarzyszące oraz oczekiwania pacjenta metoda operacyjna powinna być za każdym razem dobierana indywidualnie.
Rozpoznanie złamania niskoenergetycznego (po wykluczeniu niektórych innych chorób, w tym przerzutów nowotworowych) upoważnia lekarza do jednoczesnego rozpoznania osteoporozy. Z tego powodu od razu należy wdrożyć leczenie mające na celu zwiększenie masy kostnej. Rozpoczyna się je od suplementacji wapnia i witaminy D, na późniejszych etapach dodając bardziej specjalistyczne leki. Więcej o leczeniu osteoporozy przeczytasz tutaj.
Wertebroplastyka
Stabilizacja tylna
Inne przyczyny złamań patologicznych
Choć osteoporoza jest najczęstszą z chorób powodujących złamania patologiczne, nie jest jedyną. Istnieje wiele innych, rzadszych jednostek, mogących przyczyniać się do powstawania złamań łudząco podobnych do osteoporotycznych – na przykład guzy nowotworowe, choroba Pageta, szpiczak mnogi albo dysplazja włóknista.
W uzasadnionych przypadkach podejrzeń złamań patologicznych na tle innych niż osteoporoza chorób, można wykonać liczne badania laboratoryjne i obrazowe, które pomogą w określeniu prawdziwej przyczyny dolegliwości. Niestety, dokładne omówienie tego procesu wykracza poza ramy artykułu.
Złamania osteoporotyczne mogą wiązać się z różnymi konsekwencjami. Niektóre z nich są bezobjawowe (jak większość złamań kręgosłupa), inne można z powodzeniem leczyć nieoperacyjnie (jak złamania dalszego końca kości promieniowej) a jeszcze inne potencjalnie zagrażają życiu (złamania okolicy biodra). Niemniej, każde z tych złamań może wiązać się z koniecznością długiego i uciążliwego leczenia. Z tego powodu tak ważna jest profilaktyka i odpowiednio wczesne rozpoczęcie leczenia osteoporozy. Skonsultuj się ze swoim lekarzem, aby dowiedzieć się więcej.
Dobrze, że jesteś!
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej, zajrzyj do innych artykułów i odwiedź moją stronę na Facebooku albo Instagramie
