Możliwość sprawnego i bezbolesnego przemieszczania się jest bardzo istotna dla każdego pacjenta, niezależnie od przyczyny niepełnosprawności. Jedną z najczęściej stosowanych pomocy są kule łokciowe. Niezależnie od przyczyny niewydolności chodu, pozwalają na sprawne i wydajne energetycznie przemieszczanie się z jednoczesnym odciążeniem niesprawnej kończyny. Dodatkową korzyścią ze stosowania kul łokciowych jest zwiększenie bezpieczeństwa marszu poprzez zapewnienie dodatkowego punktu podparcia dla łatwiejszego utrzymania równowagi.
W teorii stosowanie kul łokciowych jest bardzo proste. W praktyce widzę jednak, że pacjenci popełniają bardzo wiele błędów skutkujących między innymi szybkim męczeniem, bólami innych okolic albo niebezpiecznymi upadkami.
Kto powinien stosować kule łokciowe
Podstawowym wskazaniem do stosowania kul łokciowych jest niesprawność i/lub konieczność odciążenia jednej z kończyn dolnych. Kule mogą być stosowane przejściowo (na przykład w leczeniu urazów albo jako pomoc w rehabilitacji po protezoplastyce) lub na stałe (w nieodwracalnych uszkodzeniach kończyn).
Istnieje kilka warunków, których spełnienie jest niezbędne dla sprawnego posługiwania się kulami łokciowymi. Pierwszym z nich jest przynajmniej częściowa sprawność drugiej kończyny dolnej, gdyż będzie ona stanowiła główny punkt podparcia podczas chodu. Drugim warunkiem jest dobra siła mięśni obręczy i części wolnej kończyn górnych, pozwalająca na utrzymanie, przenoszenie i wykorzystanie kul jako punktów podparcia. Trzecim warunkiem jest wystarczająca ogólna sprawność fizyczna i umysłowa pacjenta.
Kule łokciowe - dobór odpowiedniego typu i rozmiaru
Wybór odpowiedniego typu i modelu kul ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa, sprawności poruszania się oraz wygody pacjenta. Dominującą rolę pełnią kule łokciowe. Kule pachowe stosuje się tylko w ograniczonych przypadkach ze względu na zagrożenie uciskiem struktur naczyniowo-nerwowych w dole pachowym.
Wybór odpowiednich kul łokciowych wiąże się z istotnymi szczegółami, na które warto zwrócić uwagę.
Po pierwsze, przyjrzyj się mocowaniu przedramienia. Niektóre modele posiadają rozbudowane obejmy, otaczające cały obwód kończyny. Tak zbudowana kula utrzymuje się na przedramieniu i nie upada po puszczeniu uchwytu, dzięki czemu pacjent może wykonywać wiele codziennych czynności bez odkładania kuli. Minusem takiego rozwiązania jest dłuższy proces chwytania kuli oraz możliwe problemy przy stosowaniu wraz z grubymi rękawami (np. kurtki). Pozostałe modele, posiadające niewielką podpórkę, polecane są sprawniejszym osobom, dla których istotna jest łatwość w chwytaniu i odstawianiu kuli i którym nie sprawi problemu schylenie się, jeśli kula upadnie.
Po drugie, bardzo ważny jest dobór rączki. Należy zwrócić uwagę na jej średnicę – zbyt szeroka lub zbyt wąska utrudni uzyskanie pewnego podparcia. Istotny jest także materiał struktura powierzchni chwytu. Gładki i twardy plastik jest wytrzymały ale staje się śliski w kontakcie ze spoconą dłonią. Gumowa i perforowana powłoka będzie mniej odporna mechanicznie, jednak zapewni wygodny i silny chwyt.
Jak dobrać długość kul łokciowych
Kwestia doboru długości kul łokciowych jest bardzo indywidualną sprawą i zależy od osobistych preferencji pacjenta, typu budowy ciała, ewentualnych wad postawy, rodzaju niepełnosprawności, możliwości utrzymania równowagi oraz koordynacji i sprawności ruchowej. Choć trudny, wybór prawidłowego rozmiaru pozwala na zmniejszenie wysiłku energetycznego podczas chodzenia, umożliwia szybsze przemieszczanie się, nie przeciąża stawów i zwiększa bezpieczeństwo poprzez zapobieganie upadkom.
Przy wyborze długości kul łokciowych możesz wspomagać się kilkoma ogólnymi zasadami
- Barki i obręcz kończyny górnej powinny być rozluźnione, podpieranie się na kuli nie powinno wiązać się z wypchnięciem barku do góry.
- Łokcie powinny być lekko zgięte (do kąta około 30 stopni).
- Uchwyty kul powinny znajdować się na wysokości krętarza większego kości udowej (krętarz możemy wyczuć jako wyraźną wyniosłość kostną po bocznej stronie uda).
- Podczas pomiarów pacjent powinien zachować rozluźnioną ale wyprostowaną postawę, szczególnie należy unikać konieczności pochylania się podczas podparcia na kulach.
Nie zawsze pierwszy pomiar długości będzie całkowicie dokładny. Mając to na uwadze, dobrze jest wybrać kule z szeroką regulacją zakresu długości. Warto zwrócić uwagę na typ regulacji. Teleskopowa umożliwia płynną zmianę długości, natomiast skokowa pozwala na zamianę jedynie o konkretny wymiar (np. co 2-3 cm).
Rodzaje kroków w chodzeniu o kulach
Dobranie sposobu i rytmu chodu jest bardzo ważne dla każdego pacjenta. Dzięki temu pacjent porusza się z odpowiednią szybkością, stabilnością i ogranicza męczenie mięśni. Podstawowym sposobem, wg którego możemy podzielić chód jest miarowość kroków, czyli ilość ruchów tworzących pełen cykl.
Krok cztero- i trójmiarowy
Krok dwumiarowy
Wchodzenie i schodzenie ze schodów
Schody, spotykane praktycznie wszędzie, mogą stanowić istotną barierę dla osób niepełnosprawnych. Na szczęście zostały opracowane proste i zapewniające maksymalne bezpieczeństwo techniki poruszania się po stopniach.
- Idąc do góry chory powinien najpierw postawić na stopni nogę zdrową a następnie przenieść obie kule łokciowe i chorą kończynę.
- Idąc w dół to chora kończyna wraz z kulami jako pierwsze ustawiają się na schodku leżącym poniżej po czym dostawiana jest noga zdrowa.
Choć chodzenie z kulami łokciowymi może wydawać się trudnym i wymagającym dobrej koordynacji zadaniem, to jest ono łatwe w opanowaniu. Wystarczy pamiętać o kilku przedstawionych wyżej zasadach, by móc przemieszczać się samodzielnie i bezboleśnie. Jeśli jednak dalej będziesz miał /a jakiekolwiek wątpliwości, skonsultuj się ze swoim lekarzem lub fizjoterapeutą – na pewno uzyskasz niezbędną pomoc.
Dobrze, że jesteś!
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej, zajrzyj do innych artykułów i odwiedź moją stronę na Facebooku albo Instagramie
